ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ
ଉତ୍କଳମଣି ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ପଞ୍ଚସଖା ସୃଷ୍ଟିକରିଥିବା ‘ସମାଜ’ କାଗଜକୁ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ‘ଉଇଲ’ରେ ଜାଲିଆତି କରି ଯେଉଁ ଲୋକସେବକ ମଣ୍ଡଳ ମାଡ଼ିବସିଛି, ସେହି ମଣ୍ଡଳ ପକ୍ଷରୁ ସମାଜ ପରିଚାଳନା କରୁଥିବା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବେଆଇନ ଆଚରଣ ପାଇଁ ଭୁବନେଶ୍ବର ଶ୍ରମ ଅଦାଲତ ଦ୍ଵାରା ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ।
ସାମ୍ବାଦିକୀୟ ବିଦ୍ୟାପୁରୀରୁ ଦିନମଜୁରିଆ !
ସମାଜ କାଗଜ ପାଇଁ ସଂବାଦଦାତା ଆବଶ୍ୟକ ଥିବାରୁ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଢେଙ୍କାନାଳରେ ଥିବା ଭାରତୀୟ ଜନସଂଚାର ସଂସ୍ଥାନ (IIMC)କୁ ଯାଇ ତହିଁର ତିନିଜଣ କୃତୀ ସ୍ନାତକଙ୍କୁ ସ୍ଥାୟୀ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ସର୍ତ୍ତରେ ମନୋନୀତ କରିଥିଲେ । ତନ୍ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ ଶ୍ରୀମାନ୍ ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ମୁଦୁଲି । ସନ୍ତୋଷ କାମରେ ଯୋଗ ଦେଲେ ୧.୪.୨୦୧୦ରେ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ପରିଚାଳିତ ବୋଲି କୁହାହେଉଥିବା ସମାଜ କୌଣସି ନିଯୁକ୍ତିପତ୍ର ଦେଇନଥିଲା । ମାସକ ପରେ ଯେତେବେଳେ ସେ ବେତନ ଆଶା କରୁଥିଲେ, ସମ୍ବାଦିକୀୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କୃତିତ୍ଵର ସହ ସମାପ୍ତ କରି ସମାଜର ସମ୍ପାଦକଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଜନସଞ୍ଚାର ସଂସ୍ଥାନ ପରି ସମ୍ବାଦିକୀୟ ବିଦ୍ୟାର ଏକ ବିଖ୍ୟାତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରୁ ମନୋନୀତ ହୋଇଥିବା ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ୱଳ୍ପ ପରିମାଣର ଟଙ୍କା ଦେଇ କୁହାହୋଇଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ତାଲିମ କାଳ ସମାପ୍ତ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଦିନମଜୁରିଆ ଭାବେ ପାଉଣା ପାଉଥିବେ !ସମ୍ବାଦିକତାର ଭାରତ ବିଖ୍ୟାତ ବିଦ୍ୟାପୁରୀରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଓ ତାଲିମ ପାଇଥିବା ମୁଦୁଲିଙ୍କ ପାଇଁ ସମାଜରେ ତାଲିମ, ଯେଉଁଠି ସାମ୍ବାଦିକତାରେ “ଶ୍ରୀ ଅକ୍ଷର ବରୁଣେଇ ପାହାଡ଼”ମାନେ ବଡ଼ପଣ୍ଡା ?!?
ସେତେବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ଜାତୀୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ଚାକିରି କରି ଜଣେ ପେଷାଦାର ସାମ୍ବାଦିକ ଭାବେ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ଶରତ ମିଶ୍ର ଥିଲେ ସମାଜର ସମ୍ପାଦକ । ସେ ନିଜେ ଯାଇ ସାମ୍ବାଦିକୀୟ ବିଦ୍ୟାରେ ଉତ୍କର୍ଷତା ହାସଲ କରିଥିବା ହେତୁ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ମନୋନୀତ କରିଥିଲେ । ଏହା ଲେଖାଥିବା ଜନସଞ୍ଚାର ସଂସ୍ଥାନର ଚିଠି ଧରି ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ୧.୪.୨୦୧୦ ତାରିଖରେ ହାଜର ହୋଇଥିଲେ ସନ୍ତୋଷ । ଥରେ ଶିକ୍ଷାୟତନରୁ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ମନୋନୟନ (Campus Recruitment) ସରିଗଲା ପରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଖବର କାଗଜରେ ନିଯୁକ୍ତିର ସମ୍ଭାବନା ସରିଯାଇଥିଲା, କାରଣ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରୁ ଚାକିରିକ୍ଷେତ୍ରକୁ ସିଧା ପ୍ରବେଶ କରିବାର ଗୌରବବାହ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ଅନ୍ତ ଘଟିସରିଥିଲା ସମାଜର ମନୋନଯନ ହେତୁ । ଚାକିରି ଆରମ୍ଭ କରିବାର ମାସାଧିକ କାଳ ପରେ ସେ ଯଦି ସମାଜ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସଂସ୍ଥାକୁ ଚାକିରି ପାଇଁ ଦରଖାସ୍ତ କରିଥାନ୍ତେ, ସମାଜର ଏହି ନିକୃଷ୍ଟ ନିଯୁକ୍ତି ତାଙ୍କୁ ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବାରେ ବାଧା ଦେଇଥାନ୍ତା । ନିରୂପାଯ ଅବସ୍ଥାରେ ମଥା ପାତି କାମ କରିଚାଲିଲେ ସନ୍ତୋଷ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଶ୍ରମାଭ୍ୟାସ (unfair labour practice)ର ଶିକାର ହୋଇ । ଶରତ ମିଶ୍ର ଜଣେ ଏପରି ମେରୁଦଣ୍ଡବିହୀନ ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ ଯେ, କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଏହି ବେଆଇନ ଆଚରଣକୁ ସେ ବାଧାଦେଇପାରିଲେନି ।
ସାହାଯ୍ୟ ପାଇଁ ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁଙ୍କ ବ୍ୟର୍ଥ ପ୍ରୟାସ
ଶରତ ମିଶ୍ର ବିଦାୟ ନେଇ ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ହେଲେ ସମାଜର ସମ୍ପାଦକ । କୌଣସି ନିଯୁକ୍ତିପତ୍ର ନଦେଇ ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ମୁଦୁଲିଙ୍କ ପରି ସାମ୍ବାଦିକୀୟ ବିଦ୍ୟାରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକଙ୍କୁ ଯେପରି ଦିନ ମଜୁରିଆ ଭାବେ ଖଟାଉଥିଲେ, ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁଙ୍କ ପରି ଜଣେ ପେଷାଦାର ସମ୍ବାଦିକଙ୍କୁ ତାହା ରୁଚିକର ହେଲା ନାହିଁ । ସେ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କଲେ । ତଦନୁଯାୟୀ ସନ୍ତୋଷଙ୍କୁ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରଦାନକାରୀ (News Contributor) ବୋଲି ଦର୍ଶାଇ ଏକ ପରିଚୟପତ୍ର ଦିଆଗଲା । ଏହି ପରିଚୟ ପତ୍ରରେ ତାଙ୍କ ଚାକିରି ଆରମ୍ଭର ତାରିଖ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତହିଁର ଶେଷ ଅବଧି ଥିଲା ୩୧.୧୨.୨୦୧୦ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦିନ ମଜୁରୀରେ ୨୦୧୦ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ସମାଜର ସମ୍ବାଦପ୍ରଦାନକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତେ । ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଏହି ନିର୍ମମ ଶୋଷଣ ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁଙ୍କ ଛାତି ତଳେ ଛପିଥିବା ପେଷାଦାର ସାମ୍ବାଦିକଟିକୁ ଭର୍ତ୍ସନା କରୁଥିଲା ।
ଶ୍ରମିକ ସଂଗଠନର ସଭାପତି ଭାବେ ସମାଜର ବରିଷ୍ଠ ସାମ୍ବାଦିକ ଶ୍ରୀ ଦେବୀ ପ୍ରସନ୍ନ ନାୟକ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଓ ତାଲିମ – ଉଭୟରେ ଉତ୍କର୍ଷତା ହେତୁ ଜନସଞ୍ଚାର ସଂସ୍ଥାନରୁ ବଛା ହୋଇଥିବା ସନ୍ତୋଷ ମୁଦୁଲି ପ୍ରଭୃତିଙ୍କୁ ନିୟମିତ ସାମ୍ବାଦିକ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ବେତନବୋର୍ଡ ସୁପାରିଶ ଅନୁସାରେ ଦରମା ଦେବାକୁ ଯେଉଁ ଦାବି ରଖିଥିଲେ, ତାହା ଯଥାର୍ଥ ବୋଲି ଅନୁଭବ କଲେ ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁ ।
କିନ୍ତୁ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ପିଛିଲା ତାରିଖରୁ ନିଯୁକ୍ତିପତ୍ର ଦେବା ଯେହେତୁ ତାଙ୍କ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ବାହାରେ ଥିଲା , ସେହେତୁ ସେ ତାଙ୍କୁ ଏପରି ଏକ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଦେଲେ, ଯାହା ତାଙ୍କୁ ସାମ୍ବାଦିକ ଭାବେ ପରିଚୟ ଦେଲା ଓ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ତାଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତିପତ୍ର ନଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ୧.୪.୨୦୧୦ ତାରିଖରୁ ସମାଜ କାଗଜରେ ସାମ୍ବାଦିକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଲା । ୧୦.୫.୧୦ ତାରିଖର ୦୩/ସମ୍ପାଦକ/୧୦ (03/ED/10)ରେ ସମ୍ପାଦକ ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଲେଖିଦେଲେ, ଭାରତୀୟ ଜନସଞ୍ଚାର ସଂସ୍ଥାନର ପରିସରରୁ ମନୋନୟନ (Campus Selection ) କ୍ରମେ ୨.୪.୨୦୧୦ ତାରିଖରୁ ଶ୍ରୀ ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ମୁଦୁଲି ସମାଜର ସାମ୍ବାଦିକ ଭାବେ କାମ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବାଦ ଦେବା, ସମ୍ପାଦନା କରିବା ଓ ସମ୍ପାଦକୀୟ ଲେଖିବା କାମ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦକ୍ଷତାର ସହ ଉତ୍ତମ ଭାବେ ନିର୍ବାହ କରୁଛନ୍ତି । (“Mr. Santosh Kumar Muduli has been working here successfully since 2nd April, 2020 through campus selection. His performance in Reporting, Editing and Writting is very good.”)
ଶ୍ରମିକଶୋଷଣରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ‘ସମାଜ’ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏହା ହଜମ କରିପାରିଲେନି । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟିକଲେ ଯେ, ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁବାବୁଙ୍କ ପକ୍ଷେ ସମ୍ପାଦକ ପଦରେ ରହିବା ଆଉ ଶ୍ଲାଘ୍ୟ ହେଲାନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଏହି ପ୍ରମାଣପତ୍ର ହେତୁ ସନ୍ତୋଷଙ୍କୁ ଦିନ ମଜୁରିଆ କରି ରଖିବା ଆଉ ସହଜ ନ ଥିଲା ।
ଗୋପାଳ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ସହଯୋଗ
ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁଙ୍କ ପରେ ସମାଜର ସମ୍ପାଦକ ହୋଇଥିବା ପେଷାଦାର ସାମ୍ବାଦିକ ଗୋପାଳ ମହାପାତ୍ର ତାଙ୍କୁ ସାମ୍ବାଦିକ ପଦରେ ନିୟମିତ କରିବାକୁ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ।
ଯେଉଁ ଶଠମାନେ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଉଇଲ ଜାଲ୍ କରି ସମାଜକୁ ମାଡ଼ିବସିଛନ୍ତି ସେମାନେ ସାମ୍ବାଦିକ ଓ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରି ବିଭତ୍ସ ଆନନ୍ଦ ପାଉଥିବା ଅନୁଭବ କରିହୁଏ । ତେଣୁ ସେମାନେ ସମ୍ପାଦକ ଗୋପାଳ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ପରାମର୍ଶକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଜାଣି ୧.୩.୨୦୧୨ ତାରିଖରେ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ମାସିକ ବେତନ ସହ ବର୍ଷକ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ କଲେ । ଦିନମଜୁରିଆ ସ୍ଥିତିରୁ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ବେତନ କର୍ମଜୀବୀ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କ ପାଇଁ ବେତନ କମିଶନ ସୁପାରିଶ କରିଥିବା ସର୍ବନିମ୍ନ ବେତନରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଊଣା କରାଯାଇ ମାସିକ ମାତ୍ର ୧୦ ହଜାର ଟଙ୍କା କରାଗଲା ଓ ସେ ଜଣେ ଠିକା ସମ୍ବାଦପ୍ରେରକ (Reporter ) ଭାବେ ସଂସ୍ଥିତ ହେଲେ ବୋଲି କୁହାଗଲା ।
ନିଯୁକ୍ତିଦାତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ମୁତାବକ ତହିଁରେ ଅଗତ୍ୟା ସମ୍ମତିସୂଚକ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏପରି ଅଶୁଦ୍ଧ ଶ୍ରମାଭ୍ୟାସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୁଦୁଲି ମୌଖିକ ପ୍ରତିବାଦ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇଥିବା ସମ୍ପାଦକ ଗୋପାଳ ମହାପାତ୍ର ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ସ୍ଥାୟୀ ସହସମ୍ପାଦକ (Sub Editor )ର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କଲେ ।
ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ସ୍ଵାକ୍ଷରରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରଥମ ପରିଚୟ ପତ୍ରରେ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ସମ୍ବାଦପ୍ରଦାନକାରୀ (News Contributor ) ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇ ତହିଁର ଶେଷ ଅବଧି ୩୧.୧୨.୨୦୧୦ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ଥିବା ବେଳେ ତାହାକୁ କାମଚଳା (provisional ) ଆଖ୍ୟା ଦିଆ ଯାଇଥିଲା । ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଅସାଧୁ ଶ୍ରମାଭ୍ୟାସ (unfair labour practices )କାରଣରୁ ପରିଚୟପତ୍ରଟିର କ୍ରମ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ତାହା ତହିଁରେ ଉଲ୍ଲେଖ ନଥିଲା । ମାତ୍ର ଗୋପାଳ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ସ୍ଵାକ୍ଷରରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ୨ୟ ପରିଚୟପତ୍ରରେ ତାର ସଂଖ୍ୟା ସିକେ ୨୨୭ (CK 227 ) ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟତଃ ଲେଖା ହୋଇଛି ଓ ମୁଦୁଲିଙ୍କ ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ସହ-ସମ୍ପାଦକ (Sub-Editor) ବୋଲି ଲେଖାହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର କଟକ ସହର ହିଁ ତାଙ୍କ କର୍ମସ୍ଥଳ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରାହୋଇଛି । ସବୁଠୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଲା, ଏହି ପରିଚୟ ପତ୍ରର ଅବଧି କେବେ ଶେଷ ହେବ ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇନି । ଅତଏବ, ଏହା ହିଁ କୁହାହୋଇଛି ଯେ, କଟକ ସହରରେ ଥିବା ସମାଜ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ସେ ସହ-ସମ୍ପାଦକ ଭାବେ ସଂସ୍ଥିତ ରହିବେ । ଉଲ୍ଲେଖ ନିଷ୍ପ୍ରୟୋଜନ ଯେ, ଶ୍ରୀ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ପତ୍ର ଆଦୌ ଦିଆଯାଇନଥିବାରୁ, ଅଧିକୃତ ସମ୍ପାଦକଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଏହି ପରିଚୟପତ୍ର ହିଁ ତାଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତିପତ୍ର ସହ ସମାନ , ଯେହେତୁ ସେ କେଉଁ ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦାରେ ସଂସ୍ଥିତ ତାହା ଏହି ପରିଚୟପତ୍ରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି । ଅତଏବ ସମ୍ପାଦକ ଗୋପାଳ ମହାପାତ୍ର ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ “ସମ୍ବାଦ ଦେବା, ସମ୍ପାଦନା କରିବା ଓ ସମ୍ପାଦକୀୟ ଲେଖିବା କାମ” ସୁଚାରୁରୂପେ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ସନ୍ତୋଷଙ୍କୁ ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ସ୍ଥାୟୀ ନିଯୁକ୍ତି ସୂଚକ ପରିଚୟ ପତ୍ର ଦେଇ ଅଦର୍ଶନିଷ୍ଠ ସହଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
କିନ୍ତୁ ଏହାହିଁ ତାଙ୍କପାଇଁ ଭାରୀ ପଡ଼ିଥିଲା। ଆମେ ଦେଖୁ, ସେ ଶ୍ରୀ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ଏପରି ପରିଚୟ ପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କଲା ପରେ ଆଉ ବେଶୀ କାଳ ସମାଜରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ପାଦକର ବିଶେଷ ଅଧିକାର ମିଳିନାହିଁ। ଆମେ ଦେଖୁ, ତାଙ୍କ ନାମ ବ୍ୟବହାର କରି ସହ-ସମ୍ପାଦକ ସନ୍ତୋଷ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ସଂବାଦଦାତା (reporter) ଭାବେ ୧୮.୮.୨୦୧୨ ତାରିଖରେ ବାଲେଶ୍ଵରକୁ ବଦଳି କରିଛନ୍ତି ସାଧାରଣ ପରିଚାଳକ, ଯାହାଙ୍କର ସେଥିପାଇଁ କ୍ଷମତା ବି ନାହିଁ ; ଅଥଚ ଗୋପାଳବାବୁ ସମ୍ପାଦକ ଭାବେ ପାଟିଫିଟାଇ ପାରିନାହାନ୍ତି ।
ସମାଜରେ ଶ୍ରମିକ ଅଶାନ୍ତି
ଏହା ହେଉଛି ସେହି ସମୟ, ଯେଉଁ ସମୟରେ ସମାଜରେ ନାହିଁନଥିବା ଶ୍ରମିକ ଅଶାନ୍ତି ଦେଖା ଦେଇଥିଲା । ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ଆଇଏଏସ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ସାଧାରଣ ପରିଚାଳକ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ କରି ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାରୀ କଳକୁ ଧରି କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଆତଙ୍କରାଜ ଚଳାଇଥିଲେ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ। ପରିଚାଳନା ନାମରେ ଯଥୈଚ୍ଛାଚାର ଚାଲିଥିଲା । ଏପରିକି ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଅଭିଯୋଗ ଉପରେ ଶ୍ରମ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିବା କାରଣରୁ ପାଣ୍ଡିଆନଙ୍କୁ ଲଗାଇ ଶ୍ରମମନ୍ତ୍ରୀ ବିଜୟଶ୍ରୀ ରାଉତରାୟଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରାହୋଇଥିଲା କଟକ ଜିଲ୍ଲା ଶ୍ରମ ଅଧିକାରୀ ଶ୍ରୀ ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ମହାନ୍ତିଙ୍କୁ ଅନ୍ୟକୌଣସି ସ୍ଥାନକୁ ବଦଳି କରିବା ପାଇଁ । Transfer Industry: Orissa’s only industry that ensures income without investment ଶୀର୍ଷକ ଲେଖାରେ ୬.୨.୨୦୧୪ ତାରିଖରେ ଏହା ରିପୋର୍ଟ କରି ମୁଁ ଲେଖିଥିଲି ,
“Labor Minister Bijayashree Rautray had to carry out oral orders of Chief Minister’s Private Secretary V. K. Pandian to transfer P.K.Mohanty, District Labor Officer of Cuttack within a very short time of his posting, because he had justly initiated action against the unfair labor practices and prosecutable contravention of labor laws by the publisher of The Samaja, the newspaper that has pledged pages to political propaganda of the CM.”
ଏହି ବିକଟ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମ୍ପାଦକଙ୍କ ଅଙ୍ଗୀକାର ଅଛି ବୋଲି କହି, ଶ୍ରମିକ ଏକତା ପ୍ରତି ଅନୁକୂଳ ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରୁଥିବା ସନ୍ତୋଷଙ୍କୁ ରିପୋର୍ଟର ଭାବେ ବାଲେଶ୍ଵର ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା ଓ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାୟୀ ସହ-ସମ୍ପାଦକ ପରିଚୟ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଠିକା ନିଯୁକ୍ତି ସମୟ ସରିଯାଇଛି ବୋଲି କହି ୭.୪.୨୦୧୪ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କୁ ଚାକିରିରୁ ବିଦା କରିଦିଆଗଲା । ଏହା କରିବାକୁ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ସମ୍ପାଦକ ପଦରୁ ଗୋପାଳବାବୁ ବିଦାୟ ନେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ। ଗୋପାଳବାବୁ ବିଦାୟ ନେବା ପରେ ସତ୍ୟ ରାୟ ନାମକ ଜଣେ ପୂର୍ବତନ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ସମ୍ପାଦକ ଦାୟିତ୍ଵ ଦେଇ ସନ୍ତୋଷଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ଏହିପରି ଅବୈଧ ଶୈଳୀରେ ଲୋପ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଉତ୍କଳମଣି ସମ୍ବାଦପତ୍ର କର୍ମଚାରୀ ସଂଘର ସଭାପତି ଭାବେ ବିଶିଷ୍ଟ ସାମ୍ବାଦିକ ଶ୍ରୀମାନ୍ ଦେବୀ ପ୍ରସନ୍ନ ନାୟକ ସନ୍ତୋଷଙ୍କ ସମେତ ବହୁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରତି ହୋଇଥିବା ଅନ୍ୟାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଶ୍ରମ ଆଇନ ପ୍ରୟୋଗକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଇଜଲାସରେ ଆପତ୍ତି ଉଠାଇଲେ । ସମାଜ କର୍ତ୍ତୁପକ୍ଷ ନିଜ ଭୁଲ ସୁଧାରିବାକୁ ରାଜି ନହେବାରୁ ଓ ବେଆଇନ ଭାବେ ସନ୍ତୋଷଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ଲୋପ କରିଥିବା ହେତୁ ତାହା ଏକ ଶିଳ୍ପ ବିବାଦର ରୂପ ନେଲା ଓ ଶ୍ରମ ବିଭାଗ ରାଜ୍ୟ ରାଜଧାନୀରେ ଥିବା ଶ୍ରମ ଅଦାଲତକୁ ତାହାର ବିଚାର ଦାୟିତ୍ଵ ଦେଲା ।
ଶିଲ୍ପ ବିବାଦ
ଶ୍ରୀମାନ୍ ଦେବୀ ପ୍ରସନ୍ନ ନାୟକଙ୍କ ସୁଦକ୍ଷ ପରିଚାଳନା ହେତୁ ଶ୍ରମ ଅଦାଲତ ଏହି ବିବାଦ (ID case No. 21 of 2016)ର ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ବିଚାର କରି ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଦୋଷୀ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ଓ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଶୁଣାଇଛନ୍ତି କି, ମୁଦୁଲିଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପରିସମାପ୍ତି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଓ ବେଆଇନ ଥିବା ହେତୁ ସେ ଚାକିରି ଫେରିପାଇବେ ଓ ଚାକିରି ହରାଇଥିବା ଦିନଠାରୁ ତହିଁରେ ପୁନଃ ସଂସ୍ଥିତ ହେବେ ।
ତାଙ୍କୁ “ଦିନ ମଜୁରିଆ”, “ଠିକା ସମ୍ବାଦପ୍ରଦାନକାରୀ” “ଠିକା ସମ୍ବାଦଦାତା” ଆଦି ଯେତେ ପଦବୀ ଲଗାଇଥିଲେ ସମାଜ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ, ସେ ସମସ୍ତ ବେଆଇନ ଥିଲା ଓ ପରିଚାଳକଙ୍କ କ୍ଷମତାର ଦୁରୁପଯୋଗ ଥିଲା ବୋଲି ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଦେଇ ଶ୍ରମ ଅଦାଲତ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପଦବୀରେ ପିଛିଲା ତାରିଖରୁ ସଂସ୍ଥିତ କରିଛନ୍ତି ।
“While holding the action of the first party management to be neither legal or justified, this Court directs the first party management to reinstate the second party workman in service forthwith.”
ଶ୍ରମ ଅଦାଲତଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରି ଅଗଷ୍ଟ ୧୦,୨୦୨୩ ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟ ଶ୍ରମ ବିଭାଗ ତହିଁର ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜାରିକଲା ପରେ , ଅଦାଲତଙ୍କ ଆଦେଶ ବଳରେ ପଦବୀ ଫେରିପାଇଥିବା ସ୍ଥାୟୀ ସହ-ସମ୍ପାଦକ ଶ୍ରୀ ମୁଦୁଲି ତା ୨୬.୮.୨୦୨୩ରେ ସମାଜ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟକୁ ଯାଇ ତାଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ପତ୍ର (joining report ) ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
ତଥାପି ଅଦାଲତଙ୍କ ଭୁଲ୍
ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ “ମେଡିଆ ପାର୍ଟନର” ସାଜିଥିବା ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏହି ନ୍ୟାୟିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ମୁଁ ଶ୍ରମ ଅଦାଲତଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି ।
ମାତ୍ର ମୋର ଆଶଙ୍କା, ଶ୍ରୀ ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ପିଛିଲା ତାରିଖରୁ ପୁନର୍ନିଯୁକ୍ତି ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଦାଲତ କୌଣସି ଅଜଣା ଭୟର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ନିର୍ଯ୍ୟାତିତ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରିନାହାନ୍ତି । ସମ୍ପୃକ୍ତ ସାମ୍ବାଦିକ କର୍ମବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିବା ସମୟରେ ସମାଜ କାଗଜ ପାଇଁ କୌଣସି କାମ ନକରିଥିବା ହେତୁ ( “as during the said period he has contributed nothing to the management”) ପିଛିଲା ପ୍ରାପ୍ୟର ୩୦% ପାଇବେ ବୋଲି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଶୁଣାଇ ଅଦାଲତର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଶୀମତୀ ଅପର୍ଣ୍ଣା ମହାପାତ୍ର ନିର୍ଯ୍ୟାତନାକାରୀ ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ନିର୍ଯ୍ୟାତିତ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କ ପ୍ରାପ୍ୟର ୭୦% ତାଦ୍ଦୃଶ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର ଦେଇଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ । କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରୁ ବେଆଇନ ଭାବେ ବହିଷ୍କୃତ ସାମ୍ବାଦିକ ସନ୍ତୋଷ ମୁଦୁଲି ବହିଷ୍କୃତ ହୋଇ ରହିଥିବା ସମୟରେ ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ କି ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିପାରିଥାନ୍ତେ? ସନ୍ତୋଷଙ୍କ ପିଛିଲା ବେତନକୁ ନେଇ ଏପରି ଏକ ବିଭ୍ରାନ୍ତିଭରା ନିର୍ଣ୍ଣୟରେ ଉପନୀତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଅଦାଲତ ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ନିଜକୁ ନିଜେ ପଚାରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା । ସେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିଥିବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ମନେ ହୁଏ ସେ ବିବାଦଟିରେ ଗଭୀର ମନୋନିବେଶ କରିଛନ୍ତି । ଚକ୍ରଧର ତ୍ରିପାଠୀ ବନାମ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର (1992 L. I. C. 1813), ବଲବୀର ସିଂହ ବନାମ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସମବାୟ ବ୍ୟାଙ୍କ (LLR 1990 – 513 -P&H ), କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅଭ୍ୟନ୍ତର ଜଳ ପରିବହନ ମାମଲା (AIR 1986 -1571 ) ଆଦି ନ୍ୟାୟିକ ଆଇନର ଅନୁଶୀଳନ ଓ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ତାଙ୍କ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି ସନ୍ତୋଷଙ୍କୁ ବେଆଇନ ଭାବେ ବହିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା ଦିନଠାରୁ ପୁନଃ ସଂସ୍ଥିତ କରିବାକୁ ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେବାରେ ।
ଶିଳ୍ପ ବିବାଦ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଶ୍ରମ ଅଦାଲତଙ୍କ ବିଚାର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟ (Terms of Reference) ନିମ୍ନମତେ ଜାରି କରିଥିଲେ:
“Whether the action of the Management of The Samaj, At/PO – Buxi Bazar, Dist. Cuttack in terminating the employment of Sri Santanu Kumar Muduli, Ex-Reporter from service with effect from 01.04.2014 in guise of non-renewal of annual contract is legal and /or justified? If not, what relief the workman is entitled to?”
ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଅଦାଲତ ଉଭୟପକ୍ଷଙ୍କ ଶୁଣାଣି କରି ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରେ ବିଚାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ (Issue ) ନିରୂପଣ କରିଥିଲେ :
“(1) Whether the action of the management, The Samaj, At/PO-Buxi Bazar, Dist. Cuttack in terminating the employment of Sri Santosh Kumar Muduli, Ex-Reporter from service with effect fron 01.04.2014 in the guise of non-renual of annual contract is legal and/or justified?
(2) If not, what relief the workman is entitled to?”
ପ୍ରଥମ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ ଅଦାଲତ ସ୍ପଷ୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ମୁଦୁଲିଙ୍କ ଛଟେଇ ଆଇନାନୁମୋଦିତ ନୁହେଁ କି ଯଥାର୍ଥ ନୁହେଁ (“neither legal nor justified” ) ।
ଏହି ଉତ୍ତର ପରେ, ୨ୟ ପ୍ରଶ୍ନର ସ୍ଵାଭାବିକ ଉତ୍ତର ହୋଇଥାନ୍ତା, ମୁଦୁଲି ସମସ୍ତ ପିଛିଲା ବେତନ ଓ ତତ୍ପରିମାଣତଃ ସମସ୍ତ ଫାଇଦା ପାଇବାକୁ ହକ୍ଦାର (He is entitled to all backwages and consequential benefits) । ଏହା ନକରି ସେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ଛଟେଇ ସମୟ ପାଇଁ ମୁଦୁଲି ତାଙ୍କ ପିଛିଲା ପ୍ରାପ୍ୟର ମାତ୍ର ୩୦% ଅର୍ଥ ପାଇବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ କର୍ମବଞ୍ଚିତ କରି ରଖିଥିବା ହେତୁ ଶ୍ରମ ଅଦାଲତ ସମାଜ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଅଯଥା ଓ ବେଆଇନ ଭାବେ ଛଟେଇ ହୋଇଥିବା କର୍ମଜୀବୀ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କ ହକ୍ ପ୍ରାପ୍ୟରୁ ୭୦% ସମାଜ ପରିଚାଳକଙ୍କୁ ପୁରସ୍କାର ଦେବାକୁ ଅଧିକୃତ କି?
ମୁଁ ଭାବୁଛି, ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବା ଉଚିତ ଓ ଅନ୍ୟାୟର ଶିକାର ହୋଇଥିବା ସାମ୍ବାଦିକ ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ମୁଦୁଲିଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ପୂର୍ଣ୍ଣତଃ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।